MỘT SỐ ĐIỂM ĐỘC ĐÁO TẠI ĐIỂM DU LỊCH CỘNG ĐỒNG ĐÁ BIA
Nhà sàn
Sự độc đáo trong kiến trúc nhà sàn là di sản văn hóa được người Mường giữ gìn. Nhà sàn người Mường được mô phỏng theo hình dáng “con rùa”, 4 chân là 4 cột cái, mái sương là mái nhà, xương sống là đòn nóc, đầu rùa là cửa chạn. Lối kiến trúc này thể hiện sự trường tồn và nét đặc trưng văn hóa của người Mường. Chính sự độc đáo đó mà xóm Đá Bia luôn nỗ lực vận động người dân trong xóm giữ gìn nếp nhà sàn truyền thống. Những ngôi nhà sàn nằm sát nhau không cần sự ngăn cách của tường bao hay hàng rào tạo nên một không gian thân thiện, gắn bó giữa các gia đình với nhau. Tìm hiểu về các sinh hoạt văn hóa diễn ra trong không gian nhà sàn sẽ tạo cho du khách một cơ hội để có được những trải nghiệm vô cùng thú vị.
Ở Đá Bia có những ngôi Nhà Sàn cổ. Nhà sàn là không gian sinh hoạt chung của người Mường, do đó không có buồng riêng, khách sẽ được bố trí theo từng gian có rèm ngăn. Mỗi người được trang bị 1 đệm nằm, 1 gối, 1 chăn, 1 màn và 1 chiếc đèn tre nhỏ xinh đầu giường.
Nhà sàn của người Mường thường phân ra ba mặt bằng: Mặt trên cùng là gác để đựng lương thực, đồ dùng gia đình; sàn nhà là nơi sinh hoạt nghỉ ngơi; còn gầm sàn nhà dùng để các dụng cụ sản xuất, nhốt gia súc, gia cầm. Nguyên liệu cơ bản được bà con sử dụng để dựng nhà sàn là gỗ, thường là các loại gỗ trai, chò chỉ, nghiền, sến, táu, dỗi, de, đinh, lát… Cột nhà làm bằng gỗ tròn hoặc vuông nhưng phố biến là tròn; chân cột thường được chôn xuống đất nhưng cũng có nơi dùng các hòn đá tảng để kê (tránh mối ăn, không mục, không mọt). Đặc biệt, ở bất kỳ hướng cửa sổ nào với người Mường đều được coi là thứ rất linh thiêng và là điều tối kỵ nếu phụ nữ ngồi lên cửa sổ. Cửa sổ trong tiềm thức và phong tực lâu đời của người Mường là dùng để tiền đưa những người thân trong gia đình sang thế giới bên kia sẽ đi theo lối này.
“Màn” hay còn gọi là cầu thang thường được làm bằng gỗ hoặc nguyên thân cây gỗ tròn và tạo bậc trên chính những thần cây đó hay cũng có thể được đẽo thành hình chữ nhật. Cầu thang không dựng thẳng vào cửa chính mà dựng vào mép một cái sảnh gỗ và đặt vuông góc với chiều đòn nóc của nhà. Trong nhà sản của người Mường, không gian được chia theo cả chiều dọc và chiều ngang. Từ cầu thang chính bước vào giữa nhà sàn là phía dưới bếp, phía ngoài là để tiếp khách, phía trong là nơi sinh hoạt của cả gia đình. Trong nhà, theo chiều dọc, phía trên có các cửa sổ gọi là cửa voóng. Chỗ ngồi gần cửa sổ được giành cho những người cao tuổi, còn phía dưới được giành cho lớp trẻ. Theo chiều ngang, phía ngoài giành cho Nam giới, phía trong giành cho nữ giới.
Cầu thang của nhà sàn nhất định phải là số lẻ và được dựng ở các thế đất khác nhau. Vì theo quan niệm của người Mường, các số lẻ thể hiện quy luật vào-ra-vào, thì của cải sẽ không đi ra ngoài, gia đình êm ấm, đoàn tụ, con cháu thành đạt.
